Hayvan istismarcılarını kitlesel olarak eleştirmek kamusal adaleti sağlamanın en iyi yolu değildir.
Türkiye’de saldırganın kim olduğu bilinen hayvana zulmetme vakaları, sıklıkla kamuda kitlesel olarak eleştirmeyi, diğer bir deyişle sosyal medya linçini kışkırtmaktadır. Ancak Psychological Sciencedergisinde yeni yayınlanan bir araştırmaya göre sosyal medya linçi, amaçlanan etkinin tam aksini getirmekte, saldırgana karşı sempati oluşturabilmektedir.
Yaklaşık 3400kişinin katıldığı çalışmada, araştırmacılar katılımcılara tartışmalı online iletiler yayınlayan saldırganlara karşı kamusal protesto hakkında nasıl hissettiklerini sordukları birçok senaryo hazırladılar.
Bu senaryolardan birinde, katılımcılara bir hayır kurumu çalışanıyla ilgili 2015’te yaşanan gerçek bir hikayeyle alakalı bir ileti gösterildi. Bu kişi mezarlıkta “Sessiz Ol ve Saygı Göster”tabelasının yanında el kol hareketleri yaparak ve bağırıyormuş gibi görünen bir yüz ifadesiyle fotoğrafını yayınlamıştı.
Bu hayır kurumu çalışanı ordu taraftarı bir grubun fotoğrafını yaymasının ardından Facebook üzerinden ölüm ve tecavüz tehditleri aldı ve binlerce kişi işinden kovulmasını isteyen bir imza kampanyasına katıldı.
Araştırmada katılımcılara bir ya da iki kişi tarafından kınanan ve buna karşılık binlerce yorum alan saldırgan iletiler karşısında nasıl hissettikleri soruldu.
Sonuçlara göre, katılımcılar iletiyi kınayan tek bir yorum gördüklerinde bu tepkiyi alkışlanabilir buldular, fakat diğerleri tarafından da birçok kez tekrarlandığı zaman aynı şeyi düşünmediler.
Psikoloji profesörü Benoît Monin, “Sempati ve öfke arasında bir denge vardır. Öfke yükselir, yükselir ama bir noktada sempati devreye girer. Belli bir tip yorumla bir kez bir grup etiketlendiğinde, bu sorunlu gözükür. İnsanlar ‘Bu çok fazla – artık yeter‘diye düşünürler. Öfkeye karşı öfkeyi görürüz.”
Araştırmacılar,ırkçılar gibi nefret figürleri ya da açıklamaları zararlara yol açabilen yüksek profilli kişiler için bile insanların yine de eleştirel bir kalabalığın karşısında olarak onlara sempati duyabildiklerini bulguladılar.
Deneylerin yapılmasına yardım eden ve lisans sonrası öğrencisi olan Takuya Sawaoka: “Bulgularımız çetrefilli bir ahlaki çelişkiyi gösteriyor”
“Bireysel olarak övgüye değer eylemlerin bir toplamı kümülatif olarak yapıldığında haksızlık olarak sonuçlanabilir. Açıkçası olası sonuç, insanların diğerlerinin yanlış davranışları karşısında öylece sessiz kalmaları gerektiği yönünde değil.”
“Fakat bence belirli kişileri kitlesel olarak eleştirmenin sosyal ilerleme için en iyi yol olup olmadığı tekrar üzerine düşünülmeye değer bir konu.”
Çevirmen: Bengisu Nehir Aydın
Kaynaklar
Knapton, S. (2018, 10 August). Public mass shaming on social media brings sympathy for original villain, warns Stanford. The Telegraph
Çalışma: Sawaoka, T., & Monin, B. (2018). The Paradox of Viral Outrage. Psychological science, 0956797618780658
