Fotoğrafta avcılar tarafından vurularak öldürülmüş bir vaşak zalimlerin yanında cansız bedeniyle yerde uzanıyordu…
Katilin selfisi!
Ne yazık ki avcılar sırf bu fotoğrafı çekebilmek için böylesine bir canlıyı öldürüyorlar.
Olay Erzurum’un Karayazı ilçesinde birkaç ay önce yaşandı.
Bu yürekleri dağlayan fotoğraf bir vatandaş tarafından fotoğraftaki avcıların cezalandırılması için yaban hayat veteriner hekimi Ahmet Emre Kütükçü’ye gönderilmişti. Daha sonradan bu fotoğraf Erzurum Milli Parklar müdürlüğüne iletildi.
Aslında tüm bu olaylar yeni yaşanmamıştı, ceza aşamasına gelene kadar gizlice sürdürülen operasyonlar sonucunda, emniyet vaşak katillerinin kimlik bilgilerine ve yerlerine ulaştı.
Tüm bu sürecin ardından, şimdi katillerin gerekli cezaları çekmesinin zamanı geldi.
Ancak bu durumun cezası sadece para cezası olmamalı. Dolayısıyla buradan tüm kamuoyuna sesleniyoruz. Bu sefer geçmişteki örneklerdeki hataların yapılmaması ve katillerin en ağır şekilde cezalandırılmasını istiyoruz.
Eğer bunu bu sefer de gerekli önlemleri almaz ve avcıların önüne geçemezsek, ne yazık ki Anadolu’da artık göremediğimiz leopar örneğinde olduğu gibi vaşakları da görememe tehlikesiyle karşı karşıya kalacağız.
Bu güzel kedi bu coğrafyada yaşıyor. Ama onu öldürenler var haberiniz var mı?
Fotoğraf: Ahmet Emre Kütükçü
Yasalar Ne Diyor?
Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından koruma altına alınan türler arasında olan vaşak ve karakulağın, avlanmasının yasak olduğu, bu türü vuranlar hakkında idari para cezası yanı sıra 6.000 TL tazminat cezası verileceği hususunda bilgilendirme yapılmıştır.
Bu hususta 10.2016 tarihli ve 63903 sayılı yazıile İzmir Milletvekili Zeynep Altıok tarafından meclise soru önergesi (7/8568) verilmiştir.
İdari para cezası dışında uygulanan ciddi bir yaptırım bulunmamakta ve faillere hapis cezası verilmemektedir.
Ayrıca daha önceki örneklere baktığımızda faillerin cezayı ödememek için “fakirlik belgesi”aldıkları bilinmektedir. Bu olayın önüne mutlaka geçilmeli ve cezalar arttırılması için kamuoyu oluşturulmalıdır.
Tek vaşak öldürmek ekolojik dengeyi bozmuyormuş
2014 yılında Antalya Barosu Hayvan Hakları Kurulu tarafından Gölhisar Cumhuriyet Başsavcılığı’na yapılan ihbar üzerine Burdur’un Altınyayla İlçesi’nde geçen yıl avcılar tarafından öldürülen vaşak için kovuşturmaya yer olmadığı kararı çıktı (1).
Savcılık, tek bir vaşağın vurulmasıyla ekolojik dengenin bozulması ve canlı türünün yok olma tehlikesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi.
Bu son derece yanlış karar Türkiye’de nesli tehlike altında olan tüm hayvanlar için çok büyük tehdit oluşturmuştur.
Anadolu’da ender olarak rastladığımız muhteşem tür: VAŞAK
Soyu tehlikedeki Kafkas vaşağı (Caucasian lynx) veya bir diğer ismiyle Anadolu vaşağı (Anatolian lynx) literatürde Lynx lynx dinniki olarak adlandırılmaktadır. Anadolu’da ve Kafkasya’da nadiren rastlanan bu vaşaklar Avrasya vaşağının (Eurasian lynx lynx) alt türüdür (2, 3).
Vaşak alt türlerinin dağılımı: Sarı bölgede Anadolu ve Kafkasya’daki vaşak popülasyonu gösterilmektedir.
Dünya Doğayı Koruma Birliğince nesli tehlikedeki türler arasına alınan vaşaklar, Türkiye’de Karadeniz, Marmara, Akdeniz ve İç Anadolu’da ender olarak görülmektedir (4).
Avrupa’daki vaşak popülasyonunda 19.yy’da ve 20.yy başlarında özellikle avcılık ve ormansızlaşma sebebiyle ciddi bir küçülme yaşandı.
Ancak geçtiğimiz 50 yıl içinde yasal koruma ve etkin tür koruma çalışmaları sayesinde vaşağın popülasyonu dört katına çıktı. Bu gösteriyor ki, doğru koruma çalışmaları sonucunda doğa kendini yenileyebiliyor.
Umarız Türkiye’deki vaşak popülasyonu da yok olmadan önce benzer yöntemlerle korunur.
Türkiye’de nadiren kendini gösteren endemik vaşak türü. Fotoğraf: Kemal Özer / Evrensel
Popülasyon büyüklükleri net olarak bilinmeyen Türkiye vaşakları konusunda yapılmış çok az araştırma var. İnsanlar tarafından çok nadir görüntülenebilen vaşaklar büyük kulakları ve kalın kürkleriyle dikkat çekiyor. Büyük kulakları, kar altında saklanmış olan avlarının yerini tespit etmelerine yardımcı oluyor. Kar üzerinde daha rahat hareket etmelerini sağlayan büyük patileri ve soğuk hava nedeniyle evrimsel süreçte kısalmış olan kuyrukları Dersim’in soğuk havasına uygun diğer adaptasyonları olarak görülüyor. Kaçak avcılığın yaygın olduğu ülkemizde vaşak türünün devamlılığının sağlanması adına ciddi çalışmalar yapılmak zorunda. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün yaban hayatın tespiti için ülkenin farklı bölgelerinde çeşitli çalışmalar yaptığı bilinmekte. Fakat henüz türün popülasyonu net olarak belirlenmiş ve türe ait bireyler izleme altına alınmış değil (5).
Vaşak, Türkiye’de orman alanı kaybından en çok etkilenen türlerden biridir. Vaşaklar sağlıklı bir şekilde beslenmek için ortalama 250 km karelik bir avlanma alanına ihtiyaç duyar. Bu nedenle vaşaklar bölünmemiş, insan baskısı olmayan ormanları tercih eder.
Vaşaklar geceleri avlandığı için doğal ortamda gündüzleri görünmezler, bunun için ormanın hayaletleri olarak da adlandırılmaktadırlar.
Sanılanın aksine insanlara saldırmazlar. Tehlikeli veya korkulması gereken bir hayvan kesinlikle değildir.
Türkiye’de yapılan bazı çalışmalar
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile ortaklaşa yürütülen çalışma kapsamında 5 Haziran’da yakalanarak verici takılan vaşak, Sarıkamış bölgesinde 20 günde 162 kilometre kat etti. Uzmanlar, nesli tükenmekte olan hayvanlar arasındaki vaşaktan her saat başı sinyal aldıklarını, bölgede 5 vaşak bulunduğunu tahmin ettiklerini belirtiyorlar.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu, vaşakla ilgili şu bilgileri verdi: “Ortalama günde 8 kilometre yürüyor. 5 Haziran’dan bu yana 162 kilometre yol yürüyüp 92 kilometrekare alanda dolaştı. Sarıkamış ormanlık bölgesinin dışına çıkmadı. Vaşaklar özellikle karacalarla besleniyor. Sarıkamış ormanlarında karaca az olduğundan fazla gezmek zorundalar (6).”
Kars ve Erzurum illeri sınırları içinde yer alan Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı’nda yakalanan bir vaşağa Kuzey Doğa Derneği’nin yürüttüğü bir proje kapsamında Türkiye’de ilk kez bu türe verici takılmıştı (5 Haziran 2014). “Yok Olmadan Keşfet” isimli bir belgeselde görüntüler gösterilmişti.
Ayrıca konu hakkında “Conservation of a new breeding population of Caucasian lynx (Lynx lynx dinniki) in eastern Turkey” adlı bir çalışma Tubitak tarafından çıkarılan Türk Zooloji Dergisi’nde yayımlanmıştı (2).
Kars’ın Sarıkamış ilçesinde ürediği tespit edilen Kafkas Vaşağı. Kaynak: Kuzey Doğa Derneği
Peki Vaşakları Gerçekten Koruyabiliyor muyuz?
Ne yazık ki HAYIR, nesli tükenmek üzere olan vaşaklar avcılar tarafından öldürülmektedir ve yasalar caydırıcı değildir!
Son zamanlarda yaşanan vahim örneklerden bazıları…
Burdur’da 1 ay arayla iki vaşak öldürüldü.
Yakalanan avcı Hüseyin D.’ye, 6 bin TL tazminat, avcılık belgesi olmadan avlandığı için 437 TL, koruma altındaki hayvanı avlamaktan 291 TL, avlanma süreleri dışında avlanmaktan 291 TL ve yasak alanda avlanmaktan 291 TL olmak üzere toplam 7 bin 310 TL idari para cezası uygulandı. Doğa Koruma ve Milli Parklar 6’ncı Bölge Müdürlüğü’ne getirilen vaşak ise derisi çıkarılarak dolduruldu (7).
Nesli tükenme tehlikesinde olan vaşak, öldürülüp ağaca bağlanmış!
Isparta’nın Eğirdir İlçesi’nde iple ağaca bağlanmış vaziyette nesli tükenme tehlikesinde olan ölü vaşak bulundu (8).
Erzincan’ın Kemah ilçesinde nesli tükenmekte olan ve koruma altına alınan yabani hayvanlar sınıfında yer alan vaşak, vurularak öldürüldü (9).
Nesli tükeniyor: Erzincan’da bir hafta içinde, ikinci kez nesli tükenmekte olan bir vaşak vuruldu.
Vaşakların öldürülmesine tepki gösteren yurttaşlar “Nesli tükenmekte olan vaşaklara karşı bu acımasızlık niye? Kimler niçin vuruyor belli değil. Suçluların bulunarak cezalandırılmasını istiyor ve bekliyoruz” dedi (10).
2015 yılında Sivas’ın Suşehri ilçesinde kamyonun çarpması sonucu ölen bir vaşak (11).
Vaşaklar diğer yaban hayvanları gibi araba ve tren çarpması, zehirlenme, orman yangınları, kaçak avlanma gibi doğal olmayan sebeplerden olumsuz etkilenmektedir ve yaşam alanları her geçen gün daha da küçülmektedir.
Ne yapmalıyız?
Vaşak popülasyonunu ve yaban hayatı korumak, vahim olayların önüne geçebilmek için, başta vaşak popülasyonunun ve yaban hayatın olduğu bölgelerde yapılan çevre eğitimi ve bilinçlendirme çalışmalarının sayısı mutlaka arttırılmalıdır. Bu türlerin korunması için koruma biyolojisi (conservation biology) üzerine çalışan uzmanlar yetiştirilmelidir. Aynı şekilde yaban hayat veteriner hekimlerinin sayılarının artması gerekmektedir.
Ve tabii belki de en önemlisi, avcılığın önüne geçilmelidir. Bunun için de yeni yasalar çıkarılmalı ve yaban hayata zarar veren kişiler en ağır şekilde cezalandırılmalıdır.
VAŞAĞA GEÇ OLMADAN SAHİP ÇIK!
BU BELKİ DE ONU SON GÖRÜŞÜN OLABİLİR…
GÜNCELLEME…
Vaşak Katillerinin Cezası Belli Oldu
Kaynaklar>>
Tosun T. (2014, 5 Mart). Tek vaşak öldürmek ekolojik dengeyi bozmuyormuş. Doğan Haber Ajansı
2. Chynoweth, M., Coban, E., & Şekercioğlu, Ç. (2015). Conservation of a new breeding population of Caucasian lynx (Lynx lynx dinniki) in eastern Turkey. Turkish Journal of Zoology, 39(3), 541-543.
3. Albayrak, I. (2012). New record of Lynx lynx (L., 1758) in Turkey (Mammalia: Carnivora).Turkish Journal of Zoology, 36(6), 814-819
4. von Arx, M., Breitenmoser-Wuersten, C., Zimmermann, F., & Breitenmoser, U. (2005). Status and conservation of the Eurasian lynx (Lynx lynx) in Europe in 2001 [KORA]. June 2004.
5. Evrensel (2017, 7 Ocak). Dersim’de vaşak görüntülendi.
6. Hürriyet (2014, 27 Hazıran). Vaşağımız aslan gibi.
7. Evrensel (2013, 13 Aralık). Burdur’da bir ayda 2. vaşak öldürüldü. Doğan Haber Ajansı.
8. SOL Haber (2015, 4 Hazıran). Nesli tükenme tehlikesinde olan vaşak, öldürülüp ağaca bağlanmış!
9. Ozdemir K. (2016, 21 Eylül). Nesli tükenmekte olan vaşak öldürüldü. Anadolu Ajansı.
10. Diken (2016, 27 Eylül). Nesli tükeniyor: Erzincan’da bir haftada iki vaşak öldürüldü.
11. Yalçınkaya H. (2015, 29 Nisan) Kamyonun çarptığı vaşak telef oldu. Doğan Haber Ajansı
