Kedi ve köpek sahiplerinin, kedilerin mi köpeklerin mi daha akıllı olduğu konusunda hep bir tartışma içinde olduklarını görebilirsiniz.
Frontiers in Neuroanatomy dergisinde yayınlanan çalışma, bu soruya bir cevap bulduğunu iddia ediyor (1).
Çalışma, köpeklerin kedilere göre “daha akıllı” olduğunu buldu. Ya da en azından ana akım medyanın haberlerine göre bu böyle (2,3).
Eğer kedileri seven biriyseniz, bu iddia biraz canınızı sıkmış olabilir ki bunda gayet haklısınız.
Daha fazla nöron = Daha akıllı mı?
Çalışmada araştırmacılar; rakun, kedi, sırtlan, aslan, bozayı, firavun faresi ve dağ gelinciği olmak üzere birkaç etobur türün beynini incelediler. Çalışmada kullanılan bir kedi ile biri kırma diğeri de Golden Retriever olan iki köpek, doğal sebeplerden ötürü öldü.
Araştırmacılar, her türün serebral korteksinde kaç tane nöron olduğunu saydılar.
Bilmeyenler için: katman katman nöronların ve bunları birbirlerine bağlayan yolakların bulunduğu beynimizin bu kısmına serebral korteks denir. Nöronlar da bilgiyi elektrokimyasal süreçler ile ileten sinir hücreleridir.
Çalışmada, köpeklerde 530 milyon nöron bulunmuşken, kedilerde sadece 250 milyon tane bulundu. Kıyaslamak gerekirse, ortalama bir insanın aynı beyin bölgesindeki nöron sayısı 16 milyar gibi etkileyici bir sayıya varabiliyor.
Bozayının beyni büyük olsa da nöron sayısı kedilerinkine benzer olduğu ortaya çıktı. Aslanlarla sırtlanlarınkilerinse, blesbok (geyikgillerden bir antilop türü) ve Afrika ceylanı gibi avlandıkları türlerden pek farklı olmayacak şekilde, boyutlarına göre daha az olduğu bulundu. Bunun nedeni de büyük bir vücuda ve yüksek miktarda nörona sahip olmanın bir hayli enerjiye ihtiyaç duyacağıdır. Bu da bu avcı türleri evrimsel bakımdan avantajsız bir duruma düşürebilir (4).
Çalışmadaki 6 etoburun beyinleri
Her ne kadar hayvan zekâsını ölçmek zor olsa da bu makalenin önde gelen yazarlarından olan Suzana Herculano-Houzel, hayvan zekâsını ölçmenin günümüzdeki en iyi yolunun nöron miktarını bulmaktan ileri geldiğine inanıyor (3).
Kendini “%100 köpek insanı” olarak tanımlayan Herculano-Houzel, köpeklerin kedilere nazaran iki kat fazla nöronu olmasından mutlu olduğunu belirtti:
“Kedilere kıyasla köpeklerin biyolojik olarak hayatları boyunca daha karmaşık ve değişken eylemlerde bulunma kapasiteleri vardır. En azından artık şimdi insanların kedilerin mi köpeklerin mi daha zeki olduğunu tartışırken öne sürebileceği biyolojik verilerimiz var (4).”
“Tam bir saçmalık bu”
Ana akım medyası, bu çalışmanın çıkarımlarını eleştirmeden kabul etmiş olsa da (ki başlıklar daha çalışma yayınlanmadan önce ortaya çıktı!) bazı biyologlar ve genetikçiler bu sonuçlardan o kadar ikna olmadı.
MIT ve Harvard Broad Institute üniversitelerinde araştırmacı veteriner hekim ve genetikçi Jessica Perry Hekman, nöron sayısı ile zekâ arasında kuvvetli bir ilişki olduğuna karar verebileceğimiz yeterli kanıtın olmadığını söyledi (5). Sonuçta her hayvan türü, evrimle birlikte farklı yetiler ve çevreye adapte olma yolları ediniyor. Eğer hayvanlar düşük nöron sayısıyla hayatta kalıp çoğalabiliyorsa bunların yeterince zeki olduğu barizdir.
Evrimsel biyolog Prof. Jerry Coyne, bu çalışmayı ciddiye alacak bir sebep görmedi: “Affedersiniz ama bu tam bir saçmalık […]. Hangi hayvanın daha akıllı olduğunu belirlemenin asıl yolu, hayvan zekâsı tanımınıza uygun bir test hazırlayıp ilgilendiğiniz türler üzerinde bunu uygulamaktır. Aynı zamanda hayvanın yapacağınız teste girmek için eğitilebileceğinden emin olmalısınız ki köpeklere kıyasla kedilerin eğitimi konusunun ne olduğunu hepimiz biliyoruz (6).”
Herculano-Houzel, Huffington Post’a davranışı araştırmadığını ve bu hayvanların ne kadar zeki oldukları hakkında hiçbir iddiada bulunmayacağını ve bulunamayacağını itiraf etmek zorunda kaldı (7).
Köpeklere kıyasla, rakunların sıra dışı bir problem çözme yeteneği varken nöron sayıları köpeklerle aynı (1). Bunun yanısıra, nöron sayısının köpeklerin davranışsal deneylerde neden kurtlardan daha kötü performans sergilediklerini açıklayamıyor.
Rakunların çok iyi derecede problem çözme yeteneği olmasına rağmen nöron sayıları köpeklerle benzerdir.
Ayrıca, nöron sayısı söz konusu olduğunda köpeğin büyüklüğü de önem kazanmaya başlıyor. Chihuahua gibi küçük köpek cinslerinin kayda değer miktarda daha az nöronu olması beklenir.
Veteriner hekim ve genetikçi Hekman bir hayvanın sinaps sayısının, yani nöronlar arası bağlantıların, zekâ için daha doğru bir ölçüt olabileceğini öne sürüyor (5). Hayvanların hayatlarının erken dönemlerindeki tecrübelerinin, beyin anatomilerinde derin etkileri olur. Hekman, küçük kafeslerde yetiştirilen farelerin, kendilerine oyuncak ve oyun oynayıp etrafı keşfedecek olanaklar sağlandığında, boş bir kafeste yetiştirilen farelere nazaran daha fazla sinapsları olduğunu söylüyor.
Özetlemek gerekirse, hayvan zekâsını araştırmak için kaç tane nöron olduğunu saymak bunun en iyi yolu olmayabilir.
Fakat yine de hâlâ elimizde bu soru kalıyor: köpekler kedilerden daha zeki mi?
Coyle, bize bu konuda aksi kanıtlar sunuyor. Koyduğu bir videoda ağzındaki bir sopayı yana çevirmeyi bilemeyen bir köpeği görüyoruz. Peki, bu durumda bir kedi ne yapardı?
Video : https://youtu.be/4RWJTRyjGYk
“Bir kedi olsa, başka birisini tatmin etmek için ağzına bir sopa filan almazdı.
Şimdi hangisi daha zeki oluyor?”
Fotoğraflar: Suzana Herculano-Houzel (Vanderbilt), Fedotov Anatoly, Linda Davidson.
Kaynaklar
Alvarenga, D. J. M., Lambert, K., Noctor, S. C., Pestana, F., Bertelsen, M. F., Manger, P., & Herculano-Houzel, S. (2017). Dogs have the most neurons, though not the largest brain: Trade-off between body mass and number of neurons in the cerebral cortex of large carnivoran species. Frontiers in Neuroanatomy, 11, 118.
Mcrae M. (2017, 30 Kasım). When It Comes to Dog vs Cat Brains, It Looks Like We Have a Clear Winner. Science Alert.
Gibbens S. (2017, 30 Kasım). Are Dogs Smarter Than Cats? Science Has an Answer. National Geographic.
Salisbury D. (2017, 29 Kasım). Sorry, Grumpy Cat—Study finds dogs are brainier than cats. Vanderbilt University.
Bittel J. (2017, December 4). Which animals are smartest: Dogs, cats, or … raccoons?The Washington Post
Coyne J. (2017, 9 Aralık). Are dogs smarter than cats?Why Evolution is True.
Hanson. H. (2017, 30 Kasım). Did A Viral Study ‘Prove’ Dogs Are Smarter Than Cats? Not Quite. Huffington Post
