Kedi, karmaşık bir hayvandır ve maalesef onların doğal içgüdü ve tepkilerini bazen anlamadığımız için sorunlar çıkabilmektedir.
İşte tüm kedilerde ortak rastlanan sekiz özellik ve onların kedinizle olan ilişkinize etkileri:
Kediler avcıdır
Kediler, avının görüntüsü ve sesiyle güdülenen ve yönlenen; beden ve davranış bakımından besin zincirinin tepesinde yer alan uzman avcılar ve yırtıcılar olarak evrimleşmişlerdir.
Oynadıkları oyunlar yırtıcı hayvan davranışlarını taklit eder. Dışarıya da çıkan ev kedilerinin avlarını eve getirdikleri görülür. Bu avlanma davranışı büyük olasılıkla bir ila üç yaş arasındayken en üst seviyeye ulaşır, ondan sonra azalabilir.
Kedinin günlük doğal ritmi, başarılı bir avcı olabilmek için başlıca avı olan küçük hayvanların en hareketli ve saldırıya açık olduğu saatleri izler, yani güneşin doğuşu ve batışı. İşte bu nedenle kedilerin çoğu geceleri hareketlenirler.
Kedilerin avlanma becerilerini deneyebilecekleri ortam ve fırsatlara ihtiyaçları vardır – eğer evden dışarı çıkamıyorlarsa sahipleri onlarla her gün oyunlar oynayarak zaman geçirmelidir.
Kediler vejetaryen olamazlar
Kedi o kadar başarılı bir avcı olmuştur ki, diyetini desteklemek için sebze-meyve türü besinlere başvurması gerekmemiştir. Kediler vejetaryen olamazlar çünkü sadece ette bulunan besleyici maddeler olmadan gelişemez ve yaşayamazlar.
Çevresi kedi için çok önemlidir
Mıntıka (yakın çevre), kedinin olağan davranışlarını sergileyeceği, yaşamı ve gelişmesi için gerekli kaynakları sağlayan ve gerekirse de savunacağı alandır.
Kediler genellikle sahiplerinden çok mıntıkalarına bağlıdırlar. Aynı evi başka kedilerle paylaşmakta zorlanırlar. Genellikle mıntıkalarına yapılacak saldırılar karşısında, kediler tehdit edilmiş hisseder, kavga eder ya da saklanırlar – küçük bir alanda ne kadar çok kedi yaşıyorsa onlar için yaşam da o kadar zordur. Kediler mıntıkalarını işaretlemek için sürtünme, tırmıklama veya idrar püskürtme gibi bir dizi yöntem kullanırlar.
Kediler çevik ve hareketlidirler
Kedinin eşsiz denge, eşgüdüm, esneklik ve güç birleşimi, onun sessizce avlanmak ve tehlikeleri savuşturmak için üç boyutta da çevresini keşfetmesini ve ondan yararlanmasını sağlar. Bu aynı zamanda, kedinin kürkünü mükemmel bir durumda tutabilmesi için gereken esneklikle sık sık ve etkin bir şekilde yalanmasını sağlar, fakat diğer yandan normalde yalamaktan kaçınacağı zehirli maddeleri de yalamasına neden olabilir.
Kediler fiziksel yapıları gereği süreğen bir hareketlilik yerine sıkça kısa süreli hareket patlamaları yaşarlar. Ev kedilerinde her gün ‘yarım saatlik delilik’ denebilecek belli bir neden olmadan deli gibi oradan oraya koşuşturma hali gözlemlenir.
Kediler evin her boyutunu kullanırlar, bu yüzden yerde dolaşacak alan kadar tırmanma olanağı sağlanması da önemlidir. Çoğunlukla da alışılmadık ve ulaşılması zor yerlere girerler!
Kedilerin diğer kediler ve insanlarla iletişim için kullandıkları harika bir koku duyusu vardır
Kedi insanların algılayamadığı kokulara, seslere ve titreşimlere karşı son derece hassastır. Kediler kokuları ve keskin koku duyularını birbirleri ile iletişim ve mıntıkalarını tanımlama amacıyla kullanırlar – genellikle de diğer kedileri uzaklaştırmak için (eş aradıkları veya iyi ilişkide oldukları diğer kedileri işaretledikleri zamanlar haricinde). Kediler, böyle durumlarda yüzlerinde ve vücutlarındaki salgı bezlerinden ve de idrarlarından, hatta dışkılarından koku bırakmak için yararlanırlar. Kedinin evinde alışık olduğu ve güven veren koku profilindeki değişiklikler onun için zorlayıcı olabilir, örneğin temizlik malzemeleri ve deodorantlar, yeni mobilya ve dekorasyon, ziyarete gelen insanlar, köpekler ve başka kediler gibi. Kediler kendilerine güvenlerini pekiştirmek için koku mesajları bırakırlar. Rahat oldukları zamanlarda yüzdeki salgı bezlerini kullanırken, evde güvende olmadıklarını hissettiklerinde idrar bırakarak güçlü bir işaretlemeye başvurabilirler.
Kediler özgüvenlidirler ve hayatla tek başına başa çıkabilirler
Kedi hayatında bir ‘arkadaş’ istemeyebilir- o kendi başına yaşamaktan hoşnuttur. Mıntıkasını başka bir kediyle paylaşması sorun olabilir. Kedi tek başına avlanabilir, barınacağı yeri kendisi bulur ve mıntıkasını tek başına savunur.
Kedi kendisini, çevresine olan yüksek farkındalığı sayesinde korur ve çevikliği, hızı ve gücü sayesinde de başını beladan kurtarır. Eğer kaçamaz ya da saklanamaz ise, kendisini savunmak için avlanma silahlarına başvuracaktır.
Kediler insanlara bağımlı olmamayı ve onlarla ilişki kurmamayı seçebilirler. Kediler, köpekler (ve insanlar) gibi yapıları gereği arkadaşlık etmeye geresinim duymazlar- kendi başlarına mutludurlar. Kediler köpekler gibi düzenli sürüler oluşturmazlar ve bir kedi grubu içinde hiyerarşik bir düzen yoktur. Yiyecek ve barınağın bol olduğu yerlerde, kediler koloni halinde yaşayabilirler ancak bu tür bir yaşam yalnız yaşayan bu hayvan için hem doğal hem de uygun değildir.
Kediler ağrı veya hastalık belirtilerini saklamakta ustadırlar- sessiz ve sakin kalarak dikkat çekmemeye çalışırlar. Bu davranış, kedilerde hastalık ve ağrı tanısı konulmasını ve izlenmesini zorlaştıran nedenlerden biridir.
Kediler çok bilinçli ve paranoyaktırlar
Tekil bir avcı olarak kedi, av fırsatlarına çok hızlı ve isabetli bir şekilde karşılık verecek ve tehlikeleri savuşturacak çok uzman bir sisteme gerek duyar. Kedi, kendisini koruyacak ya da tehlikelere karşı uyaracak bir sürü ya da gruptan yoksun küçük bir hayvan olarak da, çok hızlı tepki vermek zorundadır.
Kedi korkuyu, keyfi ve hüsrana uğramayı deneyimlerek, çevresinin durumunu ve nasıl davranacağını öğrenebilecek, bu öğrendiklerini taktiklerle birleştirerek yaşamını sürdürebilecektir. Bir kedinin tehditlere karşı doğal davranışı ise kaçıp saklanmaktır.
Aynı zamanda hemcinsleri tarafından bırakılmış (çoğunlukla koku) mesajlarının da farkında olmalıdır. Günün üçte ikisini uyuyarak geçirse de, uyanık olduğu zamanlarda çevresinin gayet farkındadır.
Kediler, günlük hayatımızda farkında bile olmadığımız, özellikle de yeni ve ani görüntülerden, seslerden ve kokulardan rahatsız olabilirler. Rutin ve öngörülebilen bir hayat tarzı kedinin stresini azaltır ve hayat kalitesini yükseltir. Kedinin olağan davranışlarındaki farklılıklar (daha çok uyumak ya da karşılaşmaktan kaçınmak gibi) duygusal dengesizlik veya sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Mass Image Compressor Compressed this image. https://sourceforge.net/projects/icompress/
Kediler başarılı bir türdür, çünkü uyumludurlar
Kedi çok farklı ortamlarda yaşayabilir ve gelişebilir. Ev ya da bahçelerimizdeki yoğun kedi nüfusu ile başa çıkabilmek için (onlar için stresli bir deneyim olsa da) değişim göstermiştir. Gün doğumu ve batımında hareketli bir yaşam yerine sahipleri evde olduğundaki yiyecek bolluğu ve hareketliliğe ve de insanlardan köpeklere ve diğer hayvanlara kadar varan “ev arkadaşlarına” uyum sağlamıştır.
Kedinin davranış ve gereksinimlerini daha iyi anlamamız, onun hayat kalitesine katkıda bulunacak daha iyi bir kedi bakımı için daha bilinçli kararlar almamızda bize yardımcı olabilir.
Kaynak: International Cat Care. What is a cat?
Kapak fotoğrafı: İlker Şahin
