Şüphesiz hepimiz kedi ve köpeklerimizle zaman geçirmekten keyif alıyoruz. Hayvan dostlarımızla kurmuş olduğumuz bu bağ bize kendimizi iyi hissettiriyor. Çoğumuz, kedi ve köpeklerin diğer birçok alanda olduğu gibi, duygusal ve zihinsel olarak da bizlere destek olduklarını ve sağlıklı kalmamıza yardım ettiklerini düşünüyoruz. Hatta bazıları, evcil hayvanların depresyonu tedavi ettiğini ve çocukların bağışıklık sistemini güçlendirdiğini bile iddia ediyor.
Eğer evcil hayvan sahibi olmanın sağlığımız üzerindeki yararları gerçekse, bu konu hakkında birçok bilimsel çalışma olmalıdır. Aslında, evcil hayvan sahipliğinin faydalı olduğunu doğrulayan makaleler bulduk; ancak makalelerin çoğu olumsuz ve bu faydalarla çelişiyor.
Şimdi makalelere bir göz atalım ve kedi ve köpek sahibi olmanın faydalarını kabul etmek için yeterince güçlü kanıtlar var mı yok mu karar verelim.
· Evcil hayvanlar kalbimiz için sağlıklı mı?
Kedi ve köpeklerin insanları kalp hastalıklarından koruduğunu ve kalp krizini önlediğini büyük ihtimalle duymuşsunuzdur. Çalışmalar, evlerinde kedi veya köpek besleyen insanların kalp krizinden sonra hayatta kalma olasılığının yüksek olduğunu (1) ve genel olarak kalp hastalıkları risklerinin düşük olduğunu gösteriyor (2). Kalp ve damarla ilgili olumlu etkiler daha çok kedi sahiplerinde saptanmıştır (15).
Öte yandan bu faydalarla çelişen makaleleri de göz önünde bulundurmalıyız. Bu çalışmalardan biri, evcil hayvan sahibi olmakla düşük kalp hastalıkları riski arasında herhangi bir bağ bulamadı (20). Başka bir çalışma da, evcil hayvan sahiplerinin, evcil hayvanı olmayan insanlarla benzer oranlarda yüksek kan basıncı problemi yaşadığını gözlemledi (5). Bu arada, yüksek kan basıncı (yüksek tansiyon) kalp hastalıkları için risk faktörü teşkil ediyor. Dahası, üç farklı çalışma hem kedi hem de köpek sahiplerinin daha sağlıksız olduğunu ve daha az egzersiz yaptığını ortaya çıkarmıştır (5,6,7). Buna göre, özellikle köpek sahipleri kilo almaya daha yatkındır. Evet, yanlış duymadınız: Köpek sahibi olmak sizi fiziksel olarak daha aktif kılmaz (8, 17).
Evcil hayvanlar kalp krizini önleyebilir mi? Bazı çalışmalar olumlu sonuçlara ulaşsa da (15, 16), diğerleri kedi ve köpek sahibi olan insanlarda kalp krizinin çok daha yaygın olduğunu gözlemlemiştir (6). Tabi ki bu kedi veya köpeğiniz varsa kalp krizi geçireceğiniz anlamına gelmez; sadece eğer kalbinizle alakalı bir sorununuz varsa evcil hayvanınızın sizi tedavi edeceğini beklememeniz gerektiği anlamına gelir.
· Evcil hayvanlar çocukları alerjilerden korur mu?
· Iwona Podlasińska
Bazen aile doktorları ebeveynlere, küçük çocukları için evcil hayvan edinmelerini önerebilir; çünkü hayvanların ilerleyen yıllarda oluşabilecek astım ve alerjileri önlediği varsayılır. Aslında, evcil hayvanların çocuklarda astımı, alerjiyi ve solunum yolu enfeksiyonlarını engellediğini iddia eden birkaç çalışma var (3,13,14). Bu, her ailenin çocuklarının sağlığı için hemen yavru bir kedi veya köpek sahiplenmesi anlamına mı geliyor? O kadar da hızlı değil.
Bir grup bilim insanı, astım ve alerji ihtimalinin daha düşük olup olmadığını anlamak için 22.000 çocuk üzerinde çalışmalar yürüttü. Vardıkları sonuç ise: “Erken yaşlarda evcil hayvan sahibi olmak, çocuklarda astım ya da alerjik burun iltihaplanması semptomlarını ne arttırır ne de azaltır.” (4). Gelecek çalışmaların; kedi ve köpeklere maruz kalmanın çocukların bağışıklık sistemlerini güçlendirip güçlendirmediğini açıklığa kavuşturması gerektiği düşünülmektedir (21).
Çocukları için evcil hayvan edinmeyi planlayan aileler, evcil hayvanlardan, özellikle köpeklerden gelebilecek risklerin farkında olmalıdırlar. Sadece Amerika’da çocuklar da dâhil 4,5 milyon insan köpekler tarafından ısırılmaktadır (21).
Bazı durumlarda, evcil hayvanlar iltihap ve parazit bile yayabilir. Kediler tarafından taşınan toxoplasma gondii adlı bir parazitin birçok akıl hastalığıyla bağlantılı olduğu düşünülmekteydi, fakat son dönemlerde yapılan çalışmalarda, bu parazit ve akıl hastalıkları arasında herhangi bir bağlantı bulunamadığını da not etmekte fayda var (10).
· Evcil hayvanlar zihinsel sağlığımızı geliştirmeyebilir
· Chiara Mastino
Evcil hayvanlar sıklıkla bir çeşit “psikolojik terapi” olarak görülüyor. Eğer evcil hayvanlar iyi hissetmemizi sağlayabiliyorlarsa, depresyon gibi zihinsel hastalıkları da tedavi edebilirler mi? İhtimal dışı.
Araştırmalar, evcil hayvan sahipleri ve evcil hayvan sahibi olmayan insanların depresyon geçirme oranlarının farklı olmadığını gösteriyor (16). Köpek sahibi kadınların, depresyona, panik atağa ve migrene yakalanma ihtimallerinin daha fazla olduğu gözlemlendi (8). Açıkçası, zihinsel hastalıklardan muzdarip olan insanlara, psikolojik yardım aramak yerine evcil hayvan edinmelerini ve o hayvanı bir tedavi olarak kullanmalarını önermek kötü bir fikir. Düzenli egzersiz ve insanlarla olan tatmin edici ilişkiler, bir kedinin veya köpeğin arkadaşlığından daha fazla fayda sağlayabilir (18).
Journal of Clinical Psychology’de yayımlanan bir incelemeye göre; evcil hayvan sahibi olmanın psikolojik faydaları ile bağlantılı çalışmaların çoğu şüpheli: iyimser çalışmaların işlediği kusurlu yöntemler ve kötü tasarımlar, bu çalışmaları anlamsız hâle getiriyor (9).
Kedi ve köpeklerin zihinsel sağlığımız üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu kanıtlayacak yeterince güçlü delil henüz yok (19).
· Güncel bir çalışmaya göre evcil hayvanlar çocukların sağlığı ve gelişimleri için yararlı olmayabilir
Anthrozoos dergisinde evcil hayvanların çocukların duygusal ve fiziksel sağlığı üzerindeki etkisini araştıran son çalışmalar yayımlandı (21). Kedi köpek sahibi olduğunu belirten bilim insanlarının ilk beklentisi, önceki kötü sonuçları negatif yönde eleştiren, pozitif sonuçlar bulma yönündeydi (11,12).
Araştırmacılar, evcil hayvanı olan ve olmayan toplam 5191 hane ile detaylı bir anket yürütüp verileri analiz ettiler.
· Christophe Lavastre
Sonuçlara göre evcil hayvan olan bir evde büyüyen çocuklar diğerlerine göre fiziksel olarak daha aktif ve daha sağlıklıydılar. Ayrıca ebeveynleri çocuklarının davranışları ve duygusal durumları hakkında daha az endişe duyuyordu.
Şimdiye kadar kulağa hoş geliyor değil mi? Fakat araştırmacılar gelişmiş istatistiksel hesaplamalar yaptıklarında, tüm bu faydalar tamamen gözden kayboluyor!
Araştırmanın ilk basamaklarında gözlemlenen yararlı sonuçların tamamıyla evcil hayvanlara bağlı olmadığı ortaya çıktı. Evcil hayvanı olan çocukların ortak özelliği ebeveynlerinin daha çok kazanması ve daha büyük evlerde yaşamasıydı.
İstatistikçi ve bu çalışmanın yazarı olan Layla Parast, “Evcil hayvan sahibi çocukların fiziksel veya zihinsel olarak daha sağlıklı olduğuna yönelik herhangi bir kanıt bulamadık,” açıklamasını yaptı (12). “Sağlık için insanlara kedi veya köpek yavruları dağıtmak için bir sebebimizin olması harika olurdu. Ama durum gösteriyor ki elimizde herhangi bir bilimsel kanıt yok (11).”
Sonuç olarak, evcil hayvanların insan sağlığı üzerine yararlarını konu alan araştırmalarda çelişkiler var. Her pozitif çalışma için bir tane de negatif çalışma bulunmakta. Bu konu üzerine yapılan çalışmalar kötü tasarlanmışlar ve güvenilir değiller.
Muhtemelen evcil hayvanların fiziksel ve zihinsel sağlığımızı geliştireceğini düşünmek yanlış olacaktır.
Ama arkadaşlarımızın bize bu şekilde bir katkıda bulunmasının bir önemi yok. Biz onları koşulsuz seviyoruz, değil mi?
Editör: Sanem Erdem, Anadolu Kedisi
Katkıları içinAydan Ayaz’a teşekkür ederiz.
Kapak fotoğrafı: Sges
Kaynaklar:
Friedmann, E., Katcher, A. H., Lynch, J. J., & Thomas, S. A. (1980). Animal companions and one-year survival of patients after discharge from a coronary care unit. Public health reports, 95(4), 307.
2. Anderson, W. P., Reid, C. M., & Jennings, G. (1992). Pet ownership and risk factors for cardiovascular disease. The Medical Journal of Australia, 157(5), 298-301.
3. Ownby, D. R., Johnson, C. C., & Peterson, E. L. (2002). Exposure to dogs and cats in the first year of life and risk of allergic sensitization at 6 to 7 years of age. Jama, 288(8), 963-972.
4. Carlsen, K. C. L., Roll, S., Carlsen, K. H., Mowinckel, P., Wijga, A. H., Brunekreef, B., … & Krämer, U. (2012). Does pet ownership in infancy lead to asthma or allergy at school age? Pooled analysis of individual participant data from 11 European birth cohorts. PloS one, 7(8), e43214.
5. Wright, J. D., Kritz-Silverstein, D., Morton, D. J., Wingard, D. L., & Barrett-Connor, E. (2007). Pet ownership and blood pressure in old age. Epidemiology, 18(5), 613-618.
6. Parker, G. B., Gayed, A., Owen, C. A., Hyett, M. P., Hilton, T. M., & Heruc, G. A. (2010). Survival following an acute coronary syndrome: a pet theory put to the test. Acta Psychiatrica Scandinavica, 121(1), 65-70.
7. Gillum, R. F., & Obisesan, T. O. (2010). Living with companion animals, physical activity and mortality in a US national cohort. International Journal of Environmental Research and Public Health, 7(6), 2452-2459.
8. Koivusilta, L. K., & Ojanlatva, A. (2006). To have or not to have a pet for better health?. PLoS One, 1(1), e109.
9. Crossman, M. K. (2016). Effects of Interactions With Animals On Human Psychological Distress. Journal of Clinical Psychology.
10. Solmi, F., Hayes, J. F., Lewis, G., & Kirkbride, J. B. (2017). Curiosity killed the cat: no evidence of an association between cat ownership and psychotic symptoms at ages 13 and 18 years in a UK general population cohort. Psychological Medicine, 1-9.
11. Hamblin, J. (2017, 10 Ağustos). Cats Are Not Medicine. The Atlantic.
12. The RAND Corporation (2017, 7 Ağustos). Largest-Ever Study of Pets and Kids’ Health Finds No Link; Findings Dispute Widely Held Beliefs About Positive Effects of Pet Ownership.
13. Bergroth, E., Remes, S., Pekkanen, J., Kauppila, T., Büchele, G., & Keski-Nisula, L. (2012). Respiratory tract illnesses during the first year of life: effect of dog and cat contacts. Pediatrics, peds-2011.
14. Yalgın, Ç. (2012, 6 Ağustos). Kirlenmek güzel midir?Açık Bilim.
15. Qureshi, A. I., Memon, M. Z., Vazquez, G., & Suri, M. F. K. (2009). Cat ownership and the Risk of Fatal Cardiovascular Diseases. Results from the Second National Health and Nutrition Examination Study Mortality Follow-up Study. Journal of vascular and interventional neurology, 2(1), 132.
16. Branson, S., Boss, L., Cron, S., & Kang, D. H. (2016). Examining differences between homebound older adult pet owners and non-pet owners in depression, systemic inflammation, and executive function. Anthrozoös, 29(2), 323-334.
17. Saunders, J., Parast, L., Babey, S. H., & Miles, J. V. (2017). Exploring the differences between pet and non-pet owners: Implications for human-animal interaction research and policy. PloS one, 12(6), e0179494.
18. Winefield, H. R., Black, A., & Chur-Hansen, A. (2008). Health effects of ownership of and attachment to companion animals in an older population. International Journal of Behavioral Medicine, 15(4), 303-310.
19. Herzog, H. (2011). The impact of pets on human health and psychological well-being: fact, fiction, or hypothesis?. Current Directions in Psychological Science, 20(4), 236-239.
20. Parslow, R. A., & Jorm, A. F. (2003). Pet ownership and risk factors for cardiovascular disease: another look. The Medical Journal of Australia, 179(9), 466-468.
21. Miles, J. N., Parast, L., Babey, S. H., Griffin, B. A., & Saunders, J. M. (2017). A Propensity-Score-Weighted Population-Based Study of the Health Benefits of Dogs and Cats for Children. Anthrozoös, 30(3), 429-440.
