Ticari kuru gıdalar, evcil hayvanlar için nihai “hazır gıda”dır. İnsanlar için de benzer gıdalar yapan, özellikle Mars (Royal Canin, Whiskas) ve Nestle (Purina, Friskies) gibi şirketler tarafından üretilirler. Diğer bir büyük oyuncu olan Hills’in sahibi ise Colgate Palmolive’dir.
Bu hazır gıda devleri sadece temel gıda ürünleri yapmazlar, aynı zamanda kurutulmuş biftek ve tavuk eti gibi kilosu fileto biftekten daha pahalı ikramlar da üretirler.
Çoğu veterinerlik dernekleri kedilerin ve köpeklerin ticari olarak hazırlanmış kuru ve konserve gıdalarla beslenmesini önermektedir. Bu, hayvanat bahçelerindeki veteriner hekimlerin ve hayvan beslenme uzmanlarının, oradaki hayvanları besleme şeklinin tam tersidir.
Evcil hayvanlarımız kendilerine zarar veren bir endüstrinin esiri mi oluyorlar?
Fark neden?
Hayvanat bahçelerinde doğada olanı taklit etmek için, büyük kediler (aslanlar, kaplanlar, vb.) ve vahşi köpekler (dingolar, kurtlar) ağırlıklı olarak kemiğin üzerindeki taze et ile beslenirler. Tipik olarak bütün bir tavuk ya da hindi gövdesiyle inek ve koyun parçaları (genellikle uzuvlar) istihkakın büyük kısmını oluşturur. Taze et, bazı sakatatlar ve taze kemiklerin tamamı doğadaki yemek bileşenleridir.
Bu bileşenler, bir etoburun doğada beslenmesi durumundaki gibi, kuvvetli çiğneme gerektirir. Bu şekilde tıkınmak zorludur ancak bariz bir şekilde zevklidir. Nihayet doyduklarında, etoburlar genellikle uzun bir uyku çekerler. Etik nedenlerden ötürü tutsak etoburlara “öldürmenin” zevkini yaşatamıyoruz, ancak “doğal beslenme”nin keyfini kesinlikle taklit edebiliyoruz. Eti kemikten koparmak ve sıyırmak, yapılmaması durumunda dişlerde plak ve tartar oluşumuna neden olan diş temizliğinin fizyolojik halidir. Etoburların ağızları ve sindirim sistemleri binlerce yılda bu şekilde beslenmeye adapte olmuştur.
Kediler, daha büyük akrabaları gibi, doğal seçilimle sadece av hayvanlarının et ve kemiklerini yiyenler olarak evrimleşmiş aşırı etçillerdir (hypercarnivore) (1). Normalde yenen tek karbonhidrat, avın karaciğerinde ve bağırsaklarında olandır. Köpekler etobur olmalarına rağmen daha az sıklıkta beslenmeye gereksinim duyarlar. Bu nedenle kediler ve köpekler için ideal yemeğin kemik üzerinde taze et içeren öğünler olduğu düşünülebilir.
O halde neden kediler ve köpekler için ticari gıdaların çoğu kurutulup preslenmiş bitkisel karbonhidrata, yağ, mineral ve hidrolize protein eklenmiş besinlerdir? Ve neden çoğu veteriner hekim bu beslenme şeklini önerir?
Evcil kediler, vahşi akrabaları gibi, çiğ et ve kemiklerden faydalanırlar.
Pazarlama makinesi
Benim görüşüm, mesleğimizin çokuluslu evcil hayvan gıdası üreticileri tarafından olağanüstü bir akıllılıkla yanlış yönlendirildiği şeklinde. İnsan alanında bu tür şirketlere “büyük gıda” ve “büyük içecek” diyoruz (2).
Kuru preslenmiş besinler temiz, kullanışlı ve uzun raf ömrüne sahiptir, servis etmesi ve depolanması kolaydır. Birkaç günde bir taze alınması gerekmez. İçeriğinde çokça iyilik bulundurur ve vitaminler, mineraller ve makro besinler açısından dengelenmiştir. Hatta dengeli beslenmenin bir parçası olarak “yüksek kaliteli kuru mama”nın kedilerden çok köpeklere, özellikle büyüyen hayvanlara çok faydası vardır. Ancak az çabayla hızlıca tüketilirler. Eğer dikkatli öğün kontrolü olmadan beslenirlerse, çabucak şişman bir evcil hayvanınız olur.
Tıpkı tuzlu patates cipslerinin bizim için olduğu gibi, dışının lezzetli yağlarla kaplı olması bu mamaları karşı konulmaz yapar. Ancak dişlerden tartarı temizleyebilecek fiziksel kaliteye sahip değillerdir ve çoğunda aşırı etçiller için çok fazla karbonhidrat ile yetersiz protein bulunur. Sadece bu şekilde beslenen kediler diyabet, obezite ve osteoartrit olmaya meyillidirler.
Evcil hayvan gıdası üreticileri, evcil hayvanların beslenmesi araştırmalarının büyük kısmını finanse ederler. Bundan dolayı araştırma gündemini ve kedi ve köpek beslenmesinin “kanıt tabanı”nı kontrol ederler. Veterinerlik okullarına para ve ürün bağışlarlar, okullardaki birimlere sponsor olurlar, dolayısıyla duyarlı genç veteriner hekimlerin ve onların öğretmenlerinin beslenme çalışmalarını bilinçaltından etkilerler. Ayrıca klinik beslenme dersliklerini ve konaklamalarını da finanse ederler. Çoğu üniversite yönetimi bu anlaşmaya karşı kaygısızdır. Evcil hayvan gıdası şirketleri aynı zamanda seminerlere, internet seminerlerine ve bilimsel toplantılardaki oturumlara sponsor olurlar. Önde gelen veterinerlik dergilerinde reklamlar verirler ve ana veterinerlik organizasyonlarına sponsordurlar.
Evcil hayvan gıdası şirketlerinin ustalık işi ise, hastanelerin bekleme odalarında, bu besinleri satmak ve dolayısıyla desteklemek için veteriner hekimler görevlendirmeleridir. Bu şekilde olması gerekmez.
Yazan:Malik R. (2015, Eylül 10). The convenience food industry making our pets fat. The Conversation
Çeviren: Dolun Baştopçu
Düzenleyen: Anadolu Kedisi
Fotoğraflar: Josefine Stenudd, Tambako The Jaguar, Shutterstock
Açıklamalar:
Beslenmesinin %70’ten fazlası etten oluşan hayvan.
2. “Big food” ve “big soda” terimleri, çeşitli medya organları ve aktivist gruplar tarafından kullanılan, gıda ve alkolsüz içecek sanayisini kolektif varlık olarak tanımlayan terimlerdir.
