Yabani kedilerin yüzde 13’ünün neslinin tehlike altında olduğu düşünülürken, bunların hiçbiri ciddi bir tehdit altında değil, ancak pek çok popülasyon azalma gösteriyor.
Yabani kedilerin yüzde 34’ünün hassas durumda olduğu düşünülüyor. Bu kedilerin hayatta kalması, insanların doğal ortamı korumak, mevcut koruma yasalarını uygulamak ve türleri yok olmaktan korumak için yapacağı müdahalelere büyük oranda bağlı.
Koruyucular bazı durumlarda bilgi eksikliği ile karşı karşıya kalıyor, çünkü tehlike altındaki yabani kedi türlerinin yaklaşık yüzde 20’si hakkında çok az şey biliniyor.
Dünya çapındaki yabani kedilerin doğal yaşam alanları ve besin tedarikleri azaldıkça ve kediler vücut parçaları veya et için avlandıkça, çok sayıda zor durumla karşılaşıyorlar.
IUCN Kırmızı Liste’ye göre, dünyada mevcut olan 38 yabani kedi türünden beş tanesinin nesli tehlike altında. İşte, mevcut nüfus sayılarının yanısıra dikkate değer bazı mevcut tehditler, var olan koruma girişimleri ve küresel önlem bakımından, nesli en fazla tehlike altında olan beş yabani kedi.
İberya vaşağı (Lynx pardinus)
Mass Image Compressor Compressed this image. https://sourceforge.net/projects/icompress/
Erişkin nüfus: 156
Doğal yaşam alanı: Beslenme düzenlerinin yaklaşık yüzde 80-90’a kadarını oluşturan tavşanların yoğun yaşadığı Akdeniz makisi.
Tehditler: Homojen hale gelmiş alanlar, Avrupa’daki tavşanları etkileyen ve insanların yayılmasına katkıda bulunduğu ölümcül hastalıklar.
Koruma: Tavşan popülasyonlarına ilave yapmak, tavşan barınma alanları oluşturmak, küçük nüfus göz önüne alındığında, soy içi çiftleşmeden kaçınmak amacıyla bir takım yer değişiklikleri sağlamak.
Durum: Erişkin bireylerin artan nüfusu ile beraber tehdit altında.
And kedisi (Leopardus jacobita)
Erişkin nüfus: 1.378
Doğal yaşam alanı: Özellikle And dağlarının yüksek bölgelerinde, seyrek bitki örtüsü bulunan kurak alanlarda olmak üzere çoğunlukla kayalık ve dik araziler.
Tehditler: Tarımın yayılması, çiftlik hayvanlarının etkisi, avlanma ve diğer türden doğal yaşam alanı kaybı ile azalması.
Koruma: Topluluğa dayalı korumanın yanısıra, Güney Amerika’da bulunan dört ülkedeki koruyucu yasalar ve özel ilgi gruplarının odaklı lobicilik faaliyetleri, And kedisinin korunmasında pay sahibi.
Durum: Erişkin birey nüfusunun azalmasıyla beraber tehlike altında.
Borneo Altın kedisi (Catopuma badia)
Erişkin nüfus: 2.200
Doğal yaşam alanı: Ormana bağımlı, Endonezya’nın Borneo adasına özgü.
Tehditler: Post ve evcil hayvan pazarları için kaçak avlanma ile ticari kerestecilik ve palmiye ağacı ekimi sebebiyle doğal yaşam alanı kaybı.
Koruma: Borneo Altın kedileri, Endonezya kanunlarının tam koruması altındalar fakat dünyada, üzerinde en az çalışma yapılmış kediler olmayı sürdürüyorlar.
Durum: Erişkin birey nüfusunun azalmasıyla beraber tehdit altında.
Kaplan (Panthera tigris)
Erişkin nüfus: 2.154 – 3.159
Doğal yaşam alanı: Çoğunlukla Asya’daki tropik bölge ormanlarında bulunuyor.
Tehditler: Kaplanlar için başlıca tehditler, kaçak avcılar ve yasadışı doğal yaşam ticareti. Söz konusu kişiler hayvanı öldürüp postunu, kemiklerini, etini satıyorlar.
Koruma: 2010 yılında, kaplanların yaşadığı alanlarda bulunan 13 ülke, eşgüdümlü girişim için Küresel Kaplan Kurtarma Programını benimsedi. Asya’daki tropik bölgelerin bazı kısımlarında kaplanlar için sürdürülebilir doğal yaşam alanları oluşturma yarışı devam ediyor.
Durum: Yetişkin birey nüfusunun azalmasıyla beraber tehdit altında.
Yassı başlı kedi (Prionailurus planiceps)
Erişkin nüfus: 2.499
Doğal yaşam alanı: Özellikle mangrov ormanları olmak üzere, çoğunlukla Asya’nın tropik bölgeleri boyunca bulunan sulak alanlar ve kıyıdaki ovalar.
Tehditler: Yassı başlı kedilerin karşı karşıya kaldığı başlıca tehditler arasında, sulak alan ve ova ormanlarının tahribatı ve azalması bulunuyor.
Koruma: Endonezya, Malezya ve Tayland ulusal yasalarıyla tam koruma altında.
Durum: Yetişkin birey nüfusunun azalmasıyla beraber tehlike altında.
Yazan: Belmaker G. (2017, 23 Eylül). The world’s 5 most Endangered wild cats. Mongabay.com
Çeviren: Ozan Zaloğlu
Düzenleyen: Anadolu Kedisi
Fotoğraflar: Schattige Foto, Jim Sanderson, Helen Turner, Senthil Palaniappun
Kaynaklar:
Rodríguez, A. & Calzada, J. 2015. Lynx pardinus. The IUCN Red List of Threatened Species 2015: e.T12520A50655794.
Villalba, L., Lucherini, M., Walker, S., Lagos, N., Cossios, D., Bennett, M. & Huaranca, J. 2016. Leopardus jacobita. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T15452A50657407.
Hearn, A., Brodie, J., Cheyne, S., Loken, B., Ross, J. & Wilting, A. 2016. Catopuma badia. (errata version published in 2017) The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T4037A112910221.
Goodrich, J., Lynam, A., Miquelle, D., Wibisono, H., Kawanishi, K., Pattanavibool, A., Htun, S., Tempa, T., Karki, J., Jhala, Y. & Karanth, U. 2015. Panthera tigris. The IUCN Red List of Threatened Species 2015: e.T15955A50659951.
Wilting, A., Brodie, J., Cheyne, S., Hearn, A., Lynam, A., Mathai, J., McCarthy, J., Meijaard, E., Mohamed, A., Ross, J., Sunarto, S. & Traeholt, C. 2015. Prionailurus planiceps. The IUCN Red List of Threatened Species 2015: e.T18148A50662095.
